Nalatenschap: mijn ouders zijn vermogend, maar doneren veel geld aan het goede doel

Indien uw beide ouders nog in leven zijn dan mogen zij zelf bepalen wat zij met hun geld (uw potentiële nalatenschap) doen, tenzij er sprake is van een tijdelijke of blijvende lichamelijke of geestelijke toestand, waardoor ze niet in staat zijn hun financiële belangen te behartigen.

Is daar sprake van dan zijn er diverse mogelijkheden om hiermee om te gaan. Te denken valt aan budget beheer, bewind voering, onder curatele stellen, mentorschap of mediation.

Als een van uw ouders overlijdt dan verandert de situatie. Althans als uw ouders in gemeenschap van goederen zijn getrouwd. In dat geval maakt uw biologische- of stiefouder als langstlevende aanspraak op de helft van het vermogen en u op het zogenaamde kindsdeel van de nalatenschap. Bent u enig kind dan is uw kindsdeel de helft van het vermogen.

Het kindsdeel van de nalatenschap is echter pas opeisbaar op het moment dat uw beide ouders overleden zijn. Dit geldt bijvoorbeeld ook als uw biologische ouder overleden is, maar hij of zij opnieuw getrouwd was. Zolang de stiefouder in leven is, maakt u nog geen aanspraak op uw kindsdeel van de nalatenschap.

Dit is wettelijk vastgesteld om de partners van overledenen te beschermen. Door deze regeling kunnen zij bijvoorbeeld in het huis blijven wonen. Als u als kind namelijk het kindsdeel van de nalatenschap na het overlijden zou opeisen, zou de langstlevende partner bijvoorbeeld gedwongen kunnen worden het huis te verkopen.

De langstlevende partner van uw overleden ouder heeft dus tot zijn of haar overlijden het zogenaamde recht tot vruchtgebruik van de erfenis. In theorie kan dit betekenen dat hij of zij de volledige nalatenschap opgebruikt.

Concreet betekent dat dus dat als uw vader overlijdt en uw kindsdeel tienduizend euro is, u daar pas aanspraak op maakt op het moment dat de partner van uw vader overlijdt. Tot die tijd heeft de partner vruchtgebruik van de nalatenschap. Stel de partner leeft nog twintig jaar en gedurende die periode wordt de nalatenschap opgemaakt, dan kunt u daar in principe niets tegen beginnen. U heeft pas recht op uw kindsdeel van de nalatenschap als beide ouders overleden zijn en uw kindsdeel wordt dan op dat moment op basis van het beschikbare vermogen bepaald.

Ondanks dat u in principe geen recht heeft op uw nalatenschap/kindsdeel totdat beide ouders overleden zijn, zijn er wel uitzonderingen mogelijk. Zo kunt u met behulp van een mediator in een gesprek met de langstlevende partner proberen uw kindsdeel veilig te stellen. Dit kunt u onder andere doen als u het gevoel hebt dat de partner die nog in leven is het vermogen verkwist, of als de langstlevende partner hertrouwt en u wilt voorkomen dat het vermogen ook eigendom van deze nieuwe partner wordt.

Mocht zo’n mediationgesprek niet het gewenste resultaat opleveren, dan kunt u met behulp van een advocaat uw kindsdeel van de nalatenschap onder bewind stellen.

Een andere mogelijkheid is het inroepen van wilsrechten.

Wilsrechten kunnen door u worden ingeroepen op het moment dat de langstlevende ouder zegt dat hij of zij weer wil trouwen. Door het inroepen van het Wilsrecht krijgt u goederen ter waarde van uw vordering op de langstlevende ouder in eigendom.

De langstlevende ouder houdt wel het recht op het vruchtgebruik van de goederen; dit wil zeggen dat de langstlevende ouder het recht van gebruik van de goederen houdt. U hebt dus nog niets aan uw verkregen eigendom. Het eigendom wordt dan bloot eigendom genoemd.

Wel kunt u op deze manier voorkomen dat de langstlevende ouder de goederen opmaakt of dat de stiefouder het bij het overlijden van de langstlevende ouder in zijn of haar bezit krijgt. De langstlevende ouder behoudt dan wel het vruchtgebruik, maar uiteindelijk bent u de eigenaar van het vermogen. Daardoor kunt u voorkomen dat de nalatenschap wordt opgemaakt.

Het recht van vruchtgebruik eindigt bij het overlijden van de langstlevende ouder, waardoor het eigendom van u een volledig eigendom wordt.

Als u dus wilt voorkomen dat de partner van uw overleden ouder uw stuk van de nalatenschap opmaakt, of als u uw legitieme portie van de nalatenschap wilt opeisen, kan het verstandig zijn om via mediation hierover met betrokkenen in gesprek te gaan.

Mocht mediation niet het gewenste resultaat opleveren dan is het verstandig om contact op te nemen met een advocaat. Die kan u dan uitleggen op welke wijze u aanspraak kunt maken op uw kindsdeel van de nalatenschap, of uw legitieme portie (kinderen kunnen nooit volledig onterfd worden). Als kind heeft u namelijk altijd recht op de zogenaamde legitieme portie. In een geval van onterving is dit de helft van uw kindsdeel van de nalatenschap.

Als u aanspraak wilt maken op de legitieme portie van de nalatenschap, dan moet u zelf actie ondernemen. Zo moeten er minstens zes maanden verstreken zijn sinds het overlijden van uw ouder en mag er maximaal vijf jaar verstreken zijn. Daarnaast moet u uw verwantschap met de overledene bevestigen. Een kleine kanttekening daarbij is ook dat als uw ouder in zijn of haar testament opneemt dat zijn of haar vermogen naar een goed doel gaat, dan kan het zijn dat dit al is gebeurd tegen de tijd dat u uw legitieme portie komt opeisen. Dat betekent dat u bij het goede doel in kwestie moet aankloppen om uw erfdeel terug te halen. Ook hier kan mediation een rol in spelen.

Bron: Petra Delhez, MfN registermediator, aangesloten bij Het Mediators Collectief (een landelijk samenwerkingsverband van MfN registermediators), geaccrediteerd Familiemediator, gespecialiseerd Arbeidsmediator, coach

Mocht u bovenstaande situatie herkennen, neem dan eens vrijblijvend contact op met Het Mediators Collectief.