Gevangen in je eigen huis

Sommige echtparen kunnen na de scheiding niet uit elkaar omdat ze geen mogelijkheid hebben om elders te gaan wonen. 

Scheiden , de juridische procedure, is redelijk eenvoudig, maar het van elkaar loskomen is voor een groot percentage van de scheidende mensen een probleem. Als mediator in familiezaken , dus ook in echtscheidingszaken, is dit een probleem dat ik in mijn dagelijkse praktijk veelvuldig tegenkom.

Mediation bij echtscheiding neemt, zeker met kinderen erbij, al snel twee tot drie maanden in beslag. Bij de start van een mediation (bemiddeling in plaats van gebruik maken van een advocaat) verkeren mensen in een staat van grote onzekerheid. Waar gaan de kinderen wonen , hoeveel alimentatie moet ik betalen, of kan ik leven van de alimentatie. Het zijn vragen die de bestaanszekerheid van mensen in hoge mate aantast. In plaats van de stap die ze samen gaan zetten goed te bespreken met elkaar en de emotionele gevolgen van de echtscheiding met elkaar door te werken wil het echtpaar graag antwoorden op de praktische zaken. Ze maken een gang naar de woningverhuurder, al dan niet een sociale verhuurder, en komen er snel achter dat het allemaal niet zo gemakkelijk is. Urgentie kan vaak niet meer aangevraagd worden, simpel omdat het bij sommige wooncoöperaties niet meer bestaat. Of men komt al snel bij de eerste informatie er achter dat een urgentieverklaring maar zelden verleend wordt. Ook hulpverleners van wijkteams lijken weigerachtig om de scheidende mensen te helpen met de woningnood die er ontstaat. Ze hebben weinig te bieden en het schrijven van een ondersteunende brief voor hun cliënten kost ook veel tijd. Cliënten hebben moeite te beschrijven waarom ze niet meer met hun ex of toekomstige ex kunnen samen wonen. Ook voor de hulpverleners is dat moeilijk. De argumentatie is met mooie deftige volzinnen omschreven en die sluit niet aan bij de dagelijkse werkelijkheid van de cliënten. Dergelijke brieven laat de lezers warm noch koud.

Wie leert hulpverleners nog concreet zaken te omschrijven? Ik bedoel dan niet zoiets als : “mevrouw heeft opvoedingsproblemen, maar een van de kinderen plast en poept in bed vanwege de voortdurende herrie en het gegooi met de deuren van beide ouders”.

Terug naar waar ik begon. Mensen staan in hun eigen kracht en gaan vooruitdenken, zorgen dat ze ingeschreven staan bij de woningbouw vereniging en gaan er voor zorgen dat ze een urgentie krijgen.

Bijna altijd wordt gezegd: “kom maar terug als je een echtscheidingsconvenant hebt met handtekening van de rechter en dan is het nog maar de vraag of je urgentie krijgt”. Als mediator begeleid ik het proces van scheiden . Veel scheidende mensen kiezen voor een mediator omdat ze graag op een goede manier uit elkaar willen gaan, ze willen steun bij conflicten om te voorkomen dat hun echtscheiding escaleert en dat ze uiteindelijk in een vechtscheiding belanden. Dit escaleren kost de maatschappij veel geld. En het geld dat cliënten zouden kunnen besteden aan oplossingen gaat weg aan advocaat- en procedurekosten. 

Een voorbeeld uit de praktijk: Het huwelijk van Kees en Linda is voorbij. Zij wil niet meer met hem verder. Kees heeft een ernstige spierziekte waardoor hij maar weinig kan bijdragen in het huishouden. Ook is hij strenggelovig. Linda wil hier niet meer in meegaan en is zichtbaar aan het emanciperen. Ze besluiten uit elkaar te gaan. Ze hebben samen een huurwoning en weinig inkomen. Kees werkt en Linda zorgt voor de twee kleine kinderen en heeft een kleine baan. Ze kunnen nauwelijks rondkomen maar doen hun best. Samen hebben ze bedacht dat de man het beste in het huis kan blijven omdat hij dan niet hoeft te verhuizen met zijn lichamelijke problemen. Linda wil weg uit het huis waar ze woont, ze voelt zich hier een gevangene en de ruzie loopt soms zo hoog op dat de mediator de politie heeft ingeschakeld toen Linda ‘s nachts hulp vroeg omdat haar man zo te keer ging. Samen met de mediator hebben ze hier over gepraat. Linda wil graag het huis uit en dringt aan op een snelle afwikkeling. Ze heeft te horen gekregen dat er eerst een convenant moet zijn gestempeld door de rechter en dat ze dan pas urgentie kan aanvragen. Gedurende het proces van scheiding gaat het slechter. Omdat ik als mediator beiden elke twee weken zie, kan ik hun communicatie naar elkaar toe verbeteren, maar het is duidelijk dat het geduld voor elkaar begint op te raken. Er is sprake van opvoedingsproblemen. Linda kan geen kant op, haar familie heeft met haar gebroken omdat ze wil gaan scheiden, ze heeft geprobeerd zich aan te melden bij een Blijf-van-mijn-lijf-huis, maar kreeg te horen dat het niet dringend was en dat er twee maanden wachttijd was. Nadat de scheiding was uitgesproken vroeg ze mijn hulp voor een urgentie. Het team in de wijk deed dat niet. Behoorde niet tot hun taak? Noodzakelijkerwijs heb ik in overleg met haar ex een urgentie geschreven voor de woningbouw vereniging .

Nog geen maand later belt ze op. Ze heeft veel problemen met haar zoontje van zes jaar. Hij is agressief naar andere kinderen toe, is ineens in zijn geheel niet meer zindelijk (signaal voor ernstige problemen van kinderen). Moeder geeft aan hem moeilijk aan te kunnen. Ondertussen merk ik dat de hulp aan haar moeizaam verloopt en veel via de telefoon. Ze wordt moedelozer en is de kracht aan het verliezen die ze aanvankelijk wel had. Hoe lang kan dit nog goed gaan …… 

De problemen tussen mensen die gaan scheiden worden groter als ze noodgedwongen bij elkaar blijven wonen. Deze mensen ervaren weinig hulp. De woningbouwcorporatie en de gemeente zouden zich meer moeten inzetten voor mensen in scheiding omdat de maatschappelijke kosten steeds groter worden als ze niet geholpen worden.